Thống nhất nhiều vấn đề lớn của dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi)

Liên quan đến Dự án Luật HTX (sửa đổi), phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, thời gian đầu có rất nhiều ý kiến khác nhau, nhưng sau khi Đảng đoàn Quốc hội làm việc với Chính phủ, các bên nghiên cứu đã tiếp thu rất nhanh các nội dung. Đến nay đã cơ bản thống nhất về những vấn đề lớn của dự thảo như: giữ nguyên tên gọi của dự án Luật là Luật HTX (sửa đổi), bổ sung các quy định về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX; làm rõ về vai trò, vị trí pháp lý của Liên minh HTX là tổ chức đại diện các HTX, liên hiệp HTX…

Chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên

Thảo luận tại kỳ họp thứ tư có ý kiến đề nghị nghiên cứu, lựa chọn phương án tối ưu quy định về việc chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên HTX, liên hiệp HTX theo quy định của pháp luật, Điều lệ và các nguyên tắc của HTX, liên hiệp HTX. Đồng thời đề nghị quy định rõ việc chuyển nhượng vốn góp giữa các thành viên, tránh nguy cơ tổ chức, cá nhân tham gia có khả năng thay đổi địa vị pháp lý để thâu tóm chi phối, thậm chí là chiếm hữu vốn, quỹ, tài sản tích lũy không chia của HTX, liên hiệp HTX.

Có ý kiến cho rằng nên có quy định để các thành viên ra khỏi HTX, liên hiệp HTX khi không còn nhu cầu gắn bó hoặc nếu có nhu cầu sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX, liên hiệp HTX và tự nguyện xin tham gia thì có thể thực hiện theo quy định của Luật và để Điều lệ quy định về việc kết nạp thành viên của HTX, liên hiệp HTX.

Các đai biểu Quốc hội chuyên trách thảo luận một số nội dung về Dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi).

Trước đó, tại phiên họp tháng 3/2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trưởng ban soạn thảo dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, việc tham gia, rút, chuyển nhượng là quyền của các thành viên HTX. Nếu chỉ vì sợ việc này làm méo mó bản chất của HTX nên không cho chuyển nhượng thì có lẽ là không ổn.

"Có thể vẫn cho phép nhưng phải đảm bảo nguyên tắc hoạt động quy định trong điều lệ là phải đúng tôn chỉ, bản chất của HTX. Nếu cả hai bên bán và mua đều đồng ý chuyển nhượng mà vẫn đảm bảo tôn chỉ đó, vẫn đảm bảo mục tiêu đó thì không có lý do gì lại không cho, sẽ làm hạn chế quyền tự do, tính linh hoạt cũng như nguyên tắc mở của Liên minh HTX quốc tế. Chúng tôi đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép dự thảo ghi theo nguyên tắc chung, còn chi tiết thì sẽ quy định trong điều lệ", Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu quan điểm.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế tiếp thu và chỉnh lý quy định tại Điều 78 theo hướng cho phép các thành viên chuyển nhượng phần vốn góp trong nội bộ HTX , liên hiệp HTX và với các thành viên hiện hữu nhằm bảo đảm sự ổn định về cơ cấu thành viên và bảo đảm quyền lợi cho các thành viên khi có nhu cầu chuyển nhượng phần vốn góp cũng như tạo điều kiện cho các thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn có thể chuyển đổi thành thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn với mức vốn góp tối đa của mỗi thành viên chính thức không quá 30% vốn điều lệ đối với HTX và 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX.

Tổng phần vốn góp tối đa của tất cả thành viên liên kết góp vốn không quá 30% vốn điều lệ đối với HTX và 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX.

Trường hợp HTX, liên hiệp HTX, các thành viên khác không nhận chuyển nhượng phần vốn góp và thành viên không còn nhu cầu là thành viên của HTX, liên hiệp HTX thì có thể xin ra khỏi HTX, liên hiệp HTX và chấm dứt tư cách thành viên, được trả lại phần vốn góp theo quy định của Luật này và Điều lệ.

Theo Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh, việc không đặt vấn đề chuyển nhượng phần vốn góp cho cá nhân, tổ chức chưa phải là thành viên của HTX, liên hiệp HTX là phản ánh đúng bản chất của HTX, liên hiệp HTX là tương trợ lẫn nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội và tránh hiện tượng mua, bán phần vốn góp tương tự như hoạt động của công ty cổ phần, công ty TNHH, “doanh nghiệp hóa hợp tác xã”.

Điều này cũng hạn chế việc thâu tóm, chi phối hoạt động HTX, liên hiệp HTX của một số tổ chức, cá nhân, đặc biệt là đối với một số HTX, liên hiệp HTX đã được Nhà nước hỗ trợ nhiều nguồn lực.

Cụ thể hóa chính sách ưu đãi trong nông nghiệp

Đại biểu Nguyễn Văn Huy, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình cho rằng, việc thể chế hóa 8 chính sách từ Nghị quyết 20 đã được thể hiện tương đối rõ. Tuy nhiên, các chính sách còn dàn trải, phân tán, cào bằng, chưa nhấn mạnh đến tính đặc thù của các loại hình HTX, đặc biệt là HTX nông nghiệp.

Vì vậy, đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần bổ sung thêm điều, khoản quy định cụ thể về chính sách ưu đãi đối với các tổ chức kinh tế tập thể, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh nhấn mạnh, HTX nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Dù vậy, việc phát triển HTX nông nghiệp còn nhiều hạn chế, khó khăn như quy mô nhỏ, năng lực quản lý hạn chế, thiếu vốn và nguồn lực phục vụ sản xuất kinh doanh, lợi ích đem lại cho thành viên thấp, sức thu hút còn kém.

Do vậy, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật HTX (sửa đổi) lần này cần tạo điều kiện để HTX nông nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao giá trị gia tăng và thu nhập, không hạn chế tỷ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX ra bên ngoài, bảo đảm môi trường sản xuất, kinh doanh bình đẳng với doanh nghiệp, khuyến khích HTX mở rộng sản xuất, kinh doanh khi ra thị trường.

Bên cạnh đó, cần hỗ trợ HTX nông nghiệp thực hiện hài hòa lợi ích thành viên, lợi ích tập thể, cộng đồng nông thôn, coi trọng lợi ích chính trị, văn hóa trên địa bàn. Cần có sự khuyến khích, hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính, bồi dưỡng nhân lực cho các HTX, đặc biệt là các HTX vừa và nhỏ, chưa đủ năng lực.

Cùng với đó, cần có hỗ trợ đặc thù để các HTX nông nghiệp khơi thông vốn tín dụng, tích lũy tài sản, huy động vốn nhàn rỗi phục vụ việc sản xuất kinh doanh. Gia tăng sức thu hút để mở rộng đối tượng người dân tham gia HTX.

Đại biểu Dương Văn Phước, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, cho rằng dự thảo Luật cần phải nghiên cứu và tiếp tục quán triệt đầy đủ hơn nữa tinh thần Nghị quyết Trung ương về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.

Nghị quyết đã chỉ rõ kinh tế tập thể lấy lợi ích kinh tế làm trọng tâm bao gồm lợi ích của các thành viên tập thể và Nhà nước, đồng thời coi trọng lợi ích chính trị, văn hóa xã hội trên địa bàn và là một kênh rất là quan trọng để thực hiện các chính sách văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, xã hội trong cộng đồng dân cư.

Trong khi đó, những nội dung này tại dự thảo Luật HTX (sửa đổi) thể hiện còn mờ nhạt và chưa thật đầy đủ. Do đó, việc luật hóa các nội dung này là cần thiết nhằm phát huy vai trò HTX, liên hiệp HTX đối với sự phát triển văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, xã hội, góp phần thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, đóng góp tích cực, hiệu quả và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Nhằm tháo gỡ những khó khăn về vốn cho các HTX, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung một số quy định trong nội dung chính sách tiếp cận vốn và bảo hiểm quy định tại Điều 23.

Cụ thể, về chính sách tiếp cận vốn đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, cần xem xét bổ sung trong dự thảo Luật quy định: các ngân hàng thương mại cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX vay vốn tín dụng thương mại như các tổ chức kinh tế khác dựa trên xem xét đánh giá về năng lực tài chính và hiệu quả dự án sản xuất kinh doanh cần vay vốn.

Cần có thêm các quy định về tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX được sử dụng giá trị tài sản hình thành từ quỹ chung để bảo đảm an toàn cho số vốn cần vay để đáp ứng được điều kiện có tài sản đảm bảo tiền vay tại ngân hàng thương mại.