Nhãn vượt biển sang Úc, nông dân Bắc Ninh ‘hái ra tiền’

Sau những lô nhãn đầu tiên được xuất khẩu sang thị trường Úc, người trồng nhãn ở Bắc Ninh càng thêm phần phấn khởi, tin tưởng vào triển vọng làm giàu từ cây trồng truyền thống nhưng nay đã khoác lên mình tấm áo mới nhờ sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, gắn với chuỗi giá trị.

Cơ hội từ thị trường xuất khẩu

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Bắc Ninh, từ ngày 18/8/2025, thị trường Úc chính thức chấp thuận quả nhãn tươi của HTX Dịch vụ Nông nghiệp Lục Sơn. Đây là cột mốc quan trọng, mở ra cánh cửa cho quả nhãn Bắc Ninh vươn ra thị trường cao cấp.

Ngay sau lô nhãn mẫu 1 tấn được xuất sang Úc, doanh nghiệp xuất khẩu đã tăng tốc thu mua. Chỉ trong thời gian ngắn, gần 10 tấn nhãn tươi Bắc Ninh đã có mặt tại đất nước chuột túi, với giá thu mua 25.000 đồng/kg – cao hơn nhiều so với thị trường nội địa.

Nhãn Bắc Ninh thành công chinh phục thị trường Úc.

Để đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường Úc, quả nhãn phải đạt kích cỡ 60 quả/kg, không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, không bị nấm bệnh, côn trùng và được xử lý chiếu xạ trước khi lên đường.

Không dừng lại ở đó, doanh nghiệp và HTX đang phối hợp xây dựng kế hoạch sản xuất cho vụ tới với các hoạt động như ký kết hợp đồng liên kết, cung ứng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, áp dụng quy trình kỹ thuật nhằm bảo đảm sản lượng, chất lượng phục vụ xuất khẩu.

Năm nay, toàn tỉnh Bắc Ninh duy trì hơn 3.600 ha nhãn, trong đó 600 ha là nhãn muộn – cho thu hoạch vào cuối vụ, góp phần kéo dài thời gian tiêu thụ. Đặc biệt, diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP đạt 2.500 ha, GlobalGAP 10 ha. Sản lượng toàn tỉnh ước hơn 24.000 tấn, tăng 4.000 tấn so với năm 2024.

Tỉnh hiện có 35 mã số vùng trồng và 1 mã cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Úc. Đây là nền tảng quan trọng để nông sản Bắc Ninh, trong đó có nhãn, từng bước chinh phục người tiêu dùng quốc tế.

Theo ông Nguyễn Danh Muốn – đại diện HTX Dịch vụ Nông nghiệp xã Lục Sơn, năm nay HTX đã mở rộng diện tích nhãn lên hơn 50 ha, trong đó 20 ha canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP.

“Với sản lượng ước đạt khoảng 50 tấn từ vùng VietGAP, HTX đã được các doanh nghiệp bao tiêu với giá 30.000 – 40.000 đồng/kg, cao hơn nhiều so với sản phẩm truyền thống. Đây là tín hiệu rất tích cực, khẳng định hiệu quả của việc sản xuất theo tiêu chuẩn chất lượng”, ông Muốn chia sẻ.

Vai trò hạt nhân của HTX

Trong thành công bước đầu của quả nhãn, mở hướng thoát nghèo, làm giàu cho nông dân trồng nhãn ở Bắc Ninh, HTX đóng vai trò trung tâm. Điển hình, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Lục Sơn hiện có 70 thành viên với 50 ha trồng nhãn, trong đó hơn 10 ha đạt GlobalGAP.

Vụ mùa năm 2025, lần đầu tiên quả nhãn của HTX được doanh nghiệp đối tác xuất khẩu sang Úc với sản lượng 10 tấn, lô xuất ngoại tiếp theo dự kiến là 6 tấn. Nhờ thành công trong canh tác, tiếp cận thị trường, 100% hộ thành viên của HTX hiện có thu nhập bình quân 100-200 triệu đồng/năm, đa số các hộ khá giả, giàu có.

Xuất khẩu là hướng đi bền vững giúp nông dân, HTX trồng nhãn tăng thu nhập.

Không chỉ Lục Sơn, HTX Nông nghiệp Thanh Hải (phường Chũ) cũng đang khẳng định vị thế khi được cấp mã đóng gói nhãn xuất khẩu. Với dây chuyền sơ chế hiện đại, trung bình mỗi ngày HTX có thể đóng gói khoảng 1 tấn quả đủ điều kiện xuất khẩu. Trước đó, đơn vị này từng có nhiều năm kinh nghiệm đóng gói vải thiều xuất sang châu Âu.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp tỉnh, việc các HTX mạnh dạn áp dụng quy trình sản xuất an toàn, đầu tư sơ chế, đóng gói, đồng thời liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp đã tạo thành chuỗi khép kín, từ sản xuất – thu hoạch – sơ chế – tiêu thụ.

Sự tham gia của các HTX là yếu tố quyết định nâng cao giá trị, mở rộng thị trường cho quả nhãn Bắc Ninh. Đây cũng là chìa khóa giúp các hộ trồng nhãn trên địa bàn tỉnh liên tục nâng cao thu nhập, vươn lên thoát nghèo, làm giàu, phát triển kinh tế tại các địa phương.

Bắc Ninh đã và đang đẩy mạnh liên kết sản xuất nhãn theo chuỗi giá trị. Các HTX trở thành “cầu nối” giữa nông dân và doanh nghiệp, giữa sản xuất với tiêu thụ. Nhờ vậy, người dân không còn lo “được mùa rớt giá”.

Mô hình trồng nhãn theo VietGAP, GlobalGAP giúp sản phẩm không chỉ bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, mà còn đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc. Đây là “tấm hộ chiếu” để quả nhãn dễ dàng có mặt tại hệ thống siêu thị trong nước, sàn thương mại điện tử và đặc biệt là các thị trường quốc tế.

Kỳ vọng tương lai

Bên cạnh đó, việc xây dựng mã số vùng trồng, mã số HTX, cơ sở đóng gói đã góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh. Đến nay, Bắc Ninh có 35 mã số vùng trồng được cấp – một con số thể hiện sự quyết tâm và nỗ lực của cả hệ thống chính trị cùng cộng đồng HTX.

Để có được kết quả tích cực của các HTX như hiện tại, không thể không nhắc tới vai trò của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh. Thời gian qua, Liên minh các cấp đã phối hợp tổ chức nhiều chương trình hỗ trợ đào tạo, tập huấn kỹ thuật, giúp nông dân, thành viên HTX tiếp cận quy trình sản xuất an toàn, áp dụng tiến bộ khoa học – công nghệ trong chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh.

Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh cũng đẩy mạnh hỗ trợ vốn, tín dụng ưu đãi, tạo điều kiện cho HTX đầu tư máy móc, dây chuyền sơ chế, kho bảo quản, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Đặc biệt, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh đóng vai trò “bà đỡ” khi kết nối HTX với các doanh nghiệp lớn, sàn thương mại điện tử, thị trường quốc tế. Nhiều hội nghị kết nối cung – cầu đã được tổ chức, đưa quả nhãn Bắc Ninh tiếp cận hệ thống siêu thị lớn, chuỗi bán lẻ hiện đại.

Cùng với đó là hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu tập thể, góp phần nâng cao giá trị, khẳng định uy tín sản phẩm trên thị trường. Những hoạt động này đã giúp nông dân yên tâm gắn bó với cây nhãn, biến loại cây trồng truyền thống thành cây thoát nghèo, làm giàu bền vững.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, Bắc Ninh xác định nhãn là một trong những cây trồng chủ lực, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh đang khuyến khích các HTX, tổ hợp tác tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến sâu; phát triển sản phẩm OCOP từ nhãn.

Đồng thời, Bắc Ninh cũng chú trọng phát triển thương mại điện tử. Nhiều sản phẩm nhãn đã được đưa lên sàn Voso, Postmart, Lazada, Shopee… Đây là kênh tiêu thụ hiện đại, giúp sản phẩm tiếp cận khách hàng trẻ, tăng tính cạnh tranh, giảm phụ thuộc vào thương lái truyền thống.

Thành công bước đầu của quả nhãn Bắc Ninh tại thị trường Úc đã khẳng định tiềm năng và triển vọng phát triển của cây trồng này. Khi có sự đồng hành của HTX, sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh và sự liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, người nông dân không chỉ thoát nghèo mà còn có cơ hội vươn lên làm giàu.