Tiếp sức người dân vươn lên thoát nghèo bền vững ở Nghệ An

Từ những bản làng vùng cao đến các xã miền trung du, đồng bằng, người dân đã dần thay đổi tư duy “trông chờ, ỷ lại” sang chủ động làm ăn, khởi nghiệp, nhờ sự đồng hành của các chương trình mục tiêu quốc gia và sự hỗ trợ tích cực từ Liên minh HTX Việt Nam.

Những mô hình sinh kế mới

Xã Yên Hòa là một trong những địa phương vùng cao còn nhiều khó khăn, nay đã khoác lên mình diện mạo mới nhờ các mô hình sinh kế được triển khai hiệu quả.

Anh Vi Văn Diện, bản Xốp Khấu, hồ hởi khoe: “Nhờ chương trình hỗ trợ con giống từ Nhà nước, giờ đàn dê nhà tôi hơn chục con rồi. Khi cần thì bán vài con, mỗi con cũng được 2–3 triệu đồng, đủ trang trải cuộc sống”.

Nhiều mô hình sinh kế giúp người dân thoát nghèo ở Nghệ An.

Trước đây, anh Diện chỉ trồng ngô, sắn, thu nhập bấp bênh. Nhưng từ khi được hỗ trợ giống dê và hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, anh đã có thêm nguồn thu nhập ổn định, thậm chí còn mạnh dạn trồng thêm hơn 100 gốc xoài Đài Loan trên nương sắn.

“Nhà nước hỗ trợ con giống, còn mình bỏ công, bỏ sức. Dê ăn lá rừng, cây nhà lá vườn, không tốn kém mà hiệu quả cao”, anh Diện phấn khởi nói.

Cách đó không xa, chị Lương Thị Ói cũng vui mừng kể: “Từ 30 con gà giống được hỗ trợ năm ngoái, giờ nhà tôi đã có gần 100 con. Gà khỏe mạnh, cho trứng đều, bán thịt cũng được giá”.

Những mô hình như vậy không chỉ giúp bà con có thêm thu nhập mà còn khơi dậy tinh thần tự lực, giúp họ chủ động tìm hướng làm ăn mới. Bà Trần Thị Sen, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Hòa, khẳng định: “Các mô hình sinh kế này không đơn thuần là hỗ trợ vật chất, mà còn thay đổi nhận thức của người dân – từ thụ động sang chủ động, từ phụ thuộc sang tự lập”.

Không chỉ Yên Hòa, nhiều xã khác của Nghệ An như Mường Típ, Tam Thái, Huồi Khe, Pụng… cũng đang chuyển mình nhờ các chương trình mục tiêu quốc gia.

Ông Vi Văn Sơn, Chủ tịch UBND xã Mường Típ, cho biết: “Nhờ chính sách hỗ trợ cây, con giống, vốn vay, đào tạo nghề và chuyển giao kỹ thuật, tỷ lệ hộ nghèo của xã đã giảm hơn 20% so với năm 2021. Nhiều mô hình như nuôi dê, nuôi gà địa phương, trồng gừng, trồng lúa nước… đã thực sự giúp người dân có thu nhập bền vững”.

Theo thống kê, chỉ riêng Dự án 2 – Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo trong năm 2024, tỉnh đã triển khai 176 mô hình, thu hút hơn 11.000 hộ dân, trong đó có hơn 7.000 hộ nghèo tham gia. Bên cạnh đó, Tiểu dự án 1 về hỗ trợ phát triển sản xuất trong nông nghiệp đã triển khai 89 dự án, giúp hàng nghìn hộ dân cải thiện sinh kế, ổn định cuộc sống.

Nguồn vốn đầu tư hơn 305 tỷ đồng đã được giải ngân đúng hướng, giúp hình thành hàng trăm mô hình chăn nuôi, trồng trọt, lâm nghiệp gắn với sản xuất theo chuỗi giá trị. Đây chính là nền tảng để các HTX phát huy vai trò “bà đỡ” trong liên kết sản xuất – tiêu thụ, giúp người dân thoát nghèo bằng chính đôi tay và trí tuệ của mình.

HTX – điểm tựa cho nông dân thoát nghèo

Đóng góp vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, đặc biệt tại các địa bàn vùng sâu vùng xa, không thể không kể đến đóng góp của các HTX.

Điển hình như ở Nam Đàn, HTX Nông nghiệp xanh Đại Huệ là ví dụ điển hình cho vai trò của HTX trong giảm nghèo bền vững. Giám đốc Trần Đình Sơn, người được dân địa phương trìu mến gọi là “giám đốc nông dân”.

“Cây sắn dây ở Đại Huệ vốn có từ lâu, nhưng manh mún, nhỏ lẻ. Khi thành lập HTX, chúng tôi hướng dẫn bà con trồng theo chuẩn VietGAP, bao tiêu sản phẩm, chế biến tinh bột sắn dây thành sản phẩm OCOP. Nhờ đó, cây sắn dây trở thành cây thoát nghèo của xã”, ông Sơn chia sẻ.

Các HTX có đóng góp tích cực trong xóa đói giảm nghèo ở Nghệ An.

Mỗi năm, HTX Đại Huệ tiêu thụ khoảng 200 tấn sắn tươi, tạo việc làm thường xuyên cho 3–5 lao động và hàng chục người khác theo mùa vụ. Bên cạnh sản xuất, HTX còn giúp bà con tiếp cận kỹ thuật mới, cung cấp giống, phân bón và hướng dẫn chăm sóc cây trồng. “Bà con chỉ cần làm đúng quy trình, sản phẩm sẽ được thu mua tận nơi, không lo đầu ra”, anh Sơn khẳng định.

Đến nay, HTX đã có 7 sản phẩm OCOP 3 sao, trong đó 3 sản phẩm tinh bột sắn dây đang được đề nghị nâng chuẩn 4 sao. Không chỉ tiêu thụ sắn dây ở Đại Huệ, HTX còn liên kết với các địa phương khác trong tỉnh, thu mua nghệ, gừng, hà thủ ô… giúp mở rộng chuỗi giá trị nông sản đặc sản Nghệ An.

Ông Nguyễn Thúc Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Huệ, nhận định: “HTX Nông nghiệp xanh Đại Huệ không chỉ giúp người dân thoát nghèo, mà còn góp phần làm phong phú sản phẩm OCOP, đưa kinh tế địa phương phát triển theo hướng hàng hóa”.

Trong khi đó, ở xã Đại Sơn, Giám đốc Nguyễn Trọng Bình của HTX Dịch vụ nông nghiệp Đại Sơn lại chọn hướng đi khác khi kết hợp phát triển nông nghiệp sạch với xây dựng hạ tầng nội đồng.

Ông Bình cùng ban điều hành HTX đã vận động người dân đóng góp ngày công, xây dựng hơn 1.000 mét kênh mương nội đồng, trị giá hơn 1 tỷ đồng, góp phần hoàn thiện tiêu chí thủy lợi trong xây dựng nông thôn mới.

Những điểm tựa bứt phá

Song song đó, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Đại Sơn đầu tư trồng 3.000 gốc ổi, 100 gốc bưởi da xanh và 200 gốc táo đại, chăm sóc theo quy trình VietGAP. “Ổi không dùng thuốc bảo vệ thực vật, mỗi năm thu 2–3 vụ, năng suất ổn định, bán tại vườn 25–30 nghìn đồng/kg. Mỗi vụ thu hoạch, thương lái đến tận nơi mua hết trong ngày”, ông Bình chia sẻ.

Sản phẩm ổi của gia đình ông Bình đã được chứng nhận OCOP cấp huyện, góp phần nâng cao giá trị nông sản địa phương. HTX Dịch vụ nông nghiệp Đại Sơn hiện cũng đang triển khai kế hoạch lắp đặt 600 cống tiêu thoát nước phục vụ sản xuất, tạo thêm việc làm cho nhiều lao động địa phương.

Cán bộ UBND xã Đại Sơn đánh giá: “HTX không chỉ là tổ chức kinh tế, mà còn là điểm tựa tinh thần giúp người dân yên tâm sản xuất, góp sức xây dựng nông thôn mới, góp phần giảm nghèo bền vững”.

Không chỉ dừng lại ở vai trò kết nối sản xuất và tiêu thụ, các HTX ở Nghệ An còn nhận được sự hỗ trợ thiết thực từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Nghệ An.

Các chương trình đào tạo nghề, tập huấn quản lý, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ vốn vay ưu đãi và xúc tiến thương mại của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Nghệ An đã giúp nhiều HTX mạnh dạn mở rộng quy mô, ứng dụng công nghệ mới.

Thông qua các chương trình như “Hỗ trợ HTX ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp” và “Đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử”, nhiều HTX tại Nghệ An đã mở rộng thị trường tiêu thụ ra ngoài tỉnh, thậm chí xuất khẩu sang nước ngoài.

Đại diện Liên minh HTX tỉnh Nghệ An cho biết, trong giai đoạn 2021–2025, đơn vị đã hỗ trợ hàng chục HTX vùng sâu, vùng xa xây dựng mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị; hướng dẫn quản trị HTX, kết nối tiêu thụ với doanh nghiệp, siêu thị; và đồng hành cùng chính quyền địa phương trong việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Dù còn không ít khó khăn, từ việc thiếu doanh nghiệp liên kết, đến hạn chế về vốn và nhân lực, nhưng chính từ những nỗ lực nhỏ của từng người dân, từng HTX, công cuộc xóa đói giảm nghèo ở Nghệ An đang đi đúng hướng, bền vững, tự chủ và đầy hy vọng.