Trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Liên minh HTX tỉnh, cùng sự hướng dẫn của các sở, ngành liên quan; dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy, UBND xã, công tác phát triển kinh tế tập thể và hợp tác xã trên địa bàn xã Xuân Lâm đã có nhiều chuyển biến tích cực.
Hàng năm, UBND xã đều chủ động xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã phù hợp với điều kiện thực tế; phối hợp với các cơ quan chuyên môn và đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về kinh tế tập thể, đặc biệt là Luật HTX năm 2012, Luật HTX năm 2023 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Nhờ vậy, nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, ý nghĩa của mô hình kinh tế tập thể, HTX ngày càng được nâng cao. Kinh tế tập thể, hợp tác xã đã trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần tích cực trong xây dựng nông thôn mới, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội và củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở.

Quả trám đen - đặc sản của xã Xuân Lâm
Hiện nay, trên địa bàn xã Xuân Lâm có 12 hợp tác xã đang hoạt động, có 1.876 thành viên, với tổng vốn điều lệ 5.424 triệu đồng, mỗi năm mang lại tổng doanh thu hơn 15 tỷ đồng.
Phần lớn các HTX là HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp, hoạt động chủ yếu trong các lĩnh vực: làm đất, thủy lợi, cung ứng giống cây trồng – vật tư nông nghiệp, bao tiêu sản phẩm và hỗ trợ tiêu thụ nông sản. Trong thời gian qua, các HTX trên địa bàn đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận:
- Các HTX đã chủ động đổi mới phương thức hoạt động, sắp xếp tổ chức lại bộ máy, loại hình sản xuất kinh doanh phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương và quy định hiện hành;
- Một số HTX ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất nông nghiệp, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm;
- Hình thành một số mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, như trồng bí xanh, rau màu, ngô sinh khối, chế biết quả Trám đen…;
- Các HTX đã góp phần tích cực trong xây dựng nông thôn mới, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho hàng trăm lao động địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của các HTX vẫn còn bộc lộ nhiều khó khăn, hạn chế:
- Quy mô hoạt động của đa số HTX còn nhỏ, vốn điều lệ và năng lực quản lý hạn chế;
- Nhiều HTX thiếu định hướng sản xuất hàng hóa lớn, chưa gắn với quy hoạch vùng nguyên liệu;
- Khâu tiêu thụ sản phẩm còn yếu, chủ yếu bán nhỏ lẻ qua thương lái, chưa xây dựng được thương hiệu riêng;
- Hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối thị trường còn lúng túng, chưa có chiến lược dài hạn;
- Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số còn hạn chế, dẫn đến năng lực cạnh tranh thấp.
Từ thực tiễn hoạt động của các HTX trên địa bàn, xã Xuân Lâm rút ra một số kinh nghiệm trong phát triển HTX như sau:
1. Phải không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý HTX, chú trọng đào tạo về quản trị, lập kế hoạch sản xuất – kinh doanh, kỹ năng tiếp cận thị trường.
2. Tăng cường nguồn lực, vốn và cơ chế ưu đãi tín dụng hỗ trợ các HTX đầu tư đổi mới máy móc, công nghệ, mở rộng sản xuất.
3. Khuyến khích HTX tham gia các chuỗi giá trị nông sản, liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ, chế biến.
4. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của xã như Lúa chất lượng cao, Bí xanh, Trám đen...
5. Tăng cường vai trò của chính quyền cấp xã trong việc định hướng, kết nối và đồng hành cùng các HTX.
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của các HTX, xã Xuân Lâm đề xuất một số giải pháp trọng tâm sau:
1. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá sản phẩm HTX trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, hội chợ, gian hàng OCOP.
2. Tổ chức các hoạt động kết nối cung – cầu, hội nghị xúc tiến thương mại giữa HTX với doanh nghiệp, siêu thị, chợ đầu mối, sàn thương mại điện tử.
3. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, mã QR, bao bì, tem nhãn truy xuất nguồn gốc để khẳng định chất lượng sản phẩm HTX.
4. Khuyến khích HTX ứng dụng chuyển đổi số trong tiêu thụ sản phẩm:
- Tạo gian hàng trên các sàn thương mại điện tử…
- Tập huấn kỹ năng bán hàng online, livestream,…
5. Phối hợp giữa chính quyền – doanh nghiệp – HTX – nông dân nhằm hình thành chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ bền vững.
6. Đề xuất với cấp trên hỗ trợ hạ tầng sản xuất và thương mại, như nhà kho, sân phơi, trung tâm giới thiệu sản phẩm của địa phương.
7. Tham gia chương trình OCOP và sản phẩm đặc trưng của tỉnh, qua đó nâng cao giá trị, tạo uy tín trên thị trường.
Trong 5 năm qua, các HTX của xã Xuân Lâm đã khẳng định vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế tập thể và xây dựng nông thôn mới. Thời gian tới, xã tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản trị, đẩy mạnh liên kết và xúc tiến thương mại, nhằm phát triển các HTX hiệu quả – bền vững – hiện đại, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.