15 luật quan trọng có hiệu lực từ 1/1/2026: Người dân, doanh nghiệp cần biết

Nhóm luật tác động trực tiếp đến người dân

Đáng chú ý là Luật Tư pháp người chưa thành niên, được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024, thể hiện rõ tính nhân văn khi giảm mức phạt tù tối đa đối với người chưa đủ 18 tuổi phạm tội, đồng thời vẫn giữ nguyên chế tài nghiêm khắc đối với các tội xâm phạm nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe và ma túy. Luật có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Luật Nhà giáo, ban hành ngày 16/6/2025, lần đầu tiên quy định thống nhất chế độ đãi ngộ đối với nhà giáo cả công lập và ngoài công lập; mở rộng chính sách hỗ trợ về nhà ở, chăm sóc sức khỏe và thu hút nhân lực chất lượng cao cho ngành giáo dục. Luật chính thức có hiệu lực từ 1/1/2026.

Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, được thông qua ngày 26/6/2025, đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt đối với việc thu thập, sử dụng và lưu trữ dữ liệu cá nhân; trong đó nhấn mạnh trách nhiệm của doanh nghiệp trong quản lý thông tin người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng. Luật có hiệu lực từ 1/1/2026.

Nhóm luật liên quan trực tiếp đến doanh nghiệp

Từ năm 2026, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, ban hành ngày 14/6/2025, mở rộng đối tượng chịu thuế, trong đó có nước giải khát có hàm lượng đường cao; đồng thời điều chỉnh phạm vi áp thuế đối với một số mặt hàng, dịch vụ tiêu dùng phổ biến, tác động trực tiếp đến giá cả thị trường. Luật có hiệu lực từ 1/1/2026.

Luật Việc làm, được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2025, mở rộng diện bao phủ bảo hiểm thất nghiệp, đơn giản hóa thủ tục và tăng tính linh hoạt trong đóng – hưởng, tác động trực tiếp đến cả người lao động và người sử dụng lao động. Luật có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Ngoài ra, các luật được ban hành trong năm 2025 như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi cũng đồng loạt có hiệu lực từ 1/1/2026, siết chặt yêu cầu minh bạch thông tin, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm của doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh số.

Nhóm luật về hạ tầng, năng lượng và an ninh

Một loạt luật mới gồm Luật Đường sắt (ban hành ngày 27/6/2025), Luật Năng lượng nguyên tử (ban hành ngày 27/6/2025), Luật Hóa chất (ban hành ngày 14/6/2025) và Luật sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (ban hành ngày 18/6/2025) cùng có hiệu lực từ 1/1/2026, nhằm tăng cường quản lý an toàn, kiểm soát rủi ro và loại bỏ dần công nghệ lạc hậu.

Đáng chú ý, Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi), được thông qua ngày 25/6/2025, điều chỉnh lại phân cấp ngân sách theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tăng quyền chủ động cho cấp xã, phường và địa phương trong xử lý các tình huống cấp bách; luật có hiệu lực từ 1/1/2026.

Khẳng định vai trò, vị thế quốc gia

Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, ban hành ngày 26/6/2025, tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc Việt Nam tham gia sâu hơn vào các hoạt động gìn giữ hòa bình, qua đó nâng cao vị thế và uy tín quốc tế. Luật có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Cùng có hiệu lực từ 1/1/2026, một số luật khác cũng tác động đến quản lý nhà nước và đời sống xã hội, gồm Luật Công nghiệp công nghệ số (ban hành ngày 14/6/2025) với nhiều chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ số; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (ban hành ngày 18/6/2025) nhằm loại bỏ dần thiết bị lạc hậu, khuyến khích tiêu dùng năng lượng hiệu suất cao; và Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi (ban hành ngày 14/6/2025), tăng cường minh bạch hóa tiêu chuẩn, quy chuẩn và trách nhiệm công bố hợp quy của doanh nghiệp.

5 luật người dân cần chú ý nhất:

1. Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân
Nghiêm cấm mua bán dữ liệu cá nhân; doanh nghiệp phải xóa dữ liệu người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng (trừ trường hợp pháp luật cho phép). Mạng xã hội không được yêu cầu cung cấp hình ảnh, video giấy tờ tùy thân để xác thực.

2. Luật Việc làm (sửa đổi)
Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, đơn giản hóa thủ tục, linh hoạt mức đóng. Người lao động và người sử dụng lao động đều được hưởng lợi từ cơ chế mới.

3. Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt
Bổ sung nước giải khát nhiều đường vào diện chịu thuế; điều chỉnh đối tượng áp thuế với một số hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng phổ biến, tác động trực tiếp đến giá cả thị trường.

4. Luật Nhà giáo
Lần đầu quy định thống nhất chế độ đãi ngộ cho nhà giáo cả công lập và ngoài công lập; mở rộng chính sách hỗ trợ nhà ở, chăm sóc sức khỏe, thu hút giáo viên về vùng khó khăn.

5. Luật Tư pháp người chưa thành niên

Giảm mức phạt tù tối đa đối với người chưa đủ 18 tuổi phạm tội, đề cao giáo dục, phục hồi; đồng thời vẫn giữ chế tài nghiêm khắc với các tội xâm phạm nghiêm trọng.