Động lực mới cho HTX vươn tầm trong kỷ nguyên số hóa

Với khu vực kinh tế hợp tác xã, nơi hội tụ hàng triệu lao động nông thôn, Nghị quyết 57 không chỉ là “kim chỉ nam hành động”, mà còn là nguồn năng lượng tinh thần mới, khơi dậy sức bật của hàng chục nghìn HTX đang từng ngày chuyển mình trong dòng chảy số hóa.

“Kim chỉ nam” cho kinh tế HTX

Trong một diễn đàn về xúc tiến đầu tư mới đây, bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, nhìn nhận Nghị quyết 57 cùng với Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân là “cặp đôi nghị quyết” bổ trợ cho nhau, tạo động lực kép thúc đẩy phát triển toàn diện nền kinh tế Việt Nam.

Nếu Nghị quyết 68 mở đường cho khu vực kinh tế tư nhân phát huy sức mạnh thị trường, thì Nghị quyết 57 lại trao cho khu vực HTX công cụ đột phá về công nghệ và đổi mới sáng tạo, giúp khối kinh tế hợp tác hòa nhịp cùng doanh nghiệp tư nhân trên hành trình tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Các HTX đang đang nỗ lực để thích ứng và nắm bắt nội dung Nghị quyết 57 để ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động.

Hiện nay, cả nước có gần 35.000 HTX với hơn 6,17 triệu thành viên, tạo việc làm trực tiếp cho 1,65 triệu lao động, và việc làm gián tiếp cho hơn 30 triệu lao động.

Sức sống của khu vực kinh tế hợp tác, HTX đang trở thành nền tảng cho phát triển kinh tế nông thôn, song cũng đang đối mặt với những thách thức lớn, như năng suất thấp, mô hình sản xuất manh mún, khả năng cạnh tranh yếu và đặc biệt là khoảng cách công nghệ ngày càng xa so với doanh nghiệp hiện đại.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57 không chỉ nhấn mạnh vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, mà còn định hướng chiến lược cho chuyển đổi số quốc gia, trong đó HTX là một chủ thể quan trọng. Chính từ tinh thần này, các HTX đã bắt đầu hành động theo hướng “đổi mới để tồn tại”, coi công nghệ là đòn bẩy cho mọi tiến trình phát triển.

Điều quan trọng nhất mà Nghị quyết 57 mang lại cho khu vực HTX chính là tầm nhìn chính sách đồng bộ. Nghị quyết không chỉ nêu mục tiêu chuyển đổi số toàn diện, mà còn xác định rõ vai trò của Nhà nước trong việc hỗ trợ tài chính, hạ tầng, nhân lực và khung pháp lý cho quá trình này.

Cùng với Luật Công nghiệp công nghệ số mới được ban hành, Nghị quyết 57 tạo hành lang pháp lý rõ ràng, khơi thông nguồn lực và mở rộng không gian đổi mới sáng tạo. Nó không chỉ là “bản đồ định hướng”, mà còn là chìa khóa mở cánh cửa hội nhập cho HTX, những đơn vị vốn lâu nay bị xem là yếu thế trong nền kinh tế thị trường.

Chuyển đổi số là con đường tất yếu

Chuyển đổi số, với khu vực HTX, không còn là lựa chọn, mà là mệnh lệnh sinh tồn. Từ câu chuyện của HTX nông nghiệp hữu cơ V–Organic (xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ), có thể thấy rõ sự thay đổi này.

Từng bước áp dụng nhật ký điện tử, hệ thống tưới tự động, mã QR truy xuất nguồn gốc, HTX V–Organic đã chứng minh rằng công nghệ không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn mở ra con đường hội nhập bền vững.

Chỉ trong 3 năm hoạt động, HTX đạt doanh thu gần 3 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho 20 lao động địa phương với thu nhập ổn định. Đặc biệt, việc áp dụng công nghệ số giúp minh bạch hóa quy trình sản xuất, tăng niềm tin của người tiêu dùng và dễ dàng tham gia chuỗi cung ứng của siêu thị, nhà hàng hay xuất khẩu.

Tương tự, nhiều mô hình chuyển đổi số trên cả nước cho thấy hiệu quả rõ rệt. Chuyển đổi số giúp HTX giảm chi phí sản xuất 15–20%, tăng năng suất 15–28%, nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời mở rộng không gian kinh doanh ra thị trường trong và ngoài nước.

Tuy nhiên, một khảo sát của Liên minh HTX Việt Nam cho thấy, mức độ chuyển đổi số của HTX cả nước mới đạt 32%; trong đó chỉ 13,6% HTX hoàn tất quá trình chuyển đổi, 50% đang triển khai và 36,4% vẫn chưa bắt đầu. Con số này phản ánh khoảng cách rất lớn giữa nhận thức và hành động, giữa tiềm năng và thực tế, đòi hỏi một bước chuyển mạnh mẽ hơn từ chính sách đến tổ chức thực thi.

Chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là đòi hỏi tất yếu để bứt phá phát triển.

Trong bối cảnh đó, để cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 57, Liên minh HTX Việt Nam đã và đang triển khai 4 nhóm giải pháp chiến lược.

Thứ nhất, đẩy mạnh đào tạo và truyền thông nhằm nâng cao nhận thức chuyển đổi số trong HTX. Việc tập huấn, chia sẻ mô hình thành công, xây dựng đội ngũ nhân lực công nghệ thông tin trong khu vực HTX sẽ là nền tảng tạo chuyển biến từ “biết” sang “làm”.

Thứ hai, hỗ trợ tiếp cận vốn và công nghệ, nhất là nguồn vốn dài hạn, thủ tục vay đơn giản để HTX đầu tư vào thiết bị, phần mềm, dữ liệu và nền tảng số phù hợp quy mô.

Thứ ba, xây dựng và điều phối hệ sinh thái HTX số quốc gia, trong đó Liên minh HTX Việt Nam đóng vai trò trung tâm, kết nối các nền tảng công nghệ, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu và quản trị minh bạch giữa các HTX, cơ quan quản lý và doanh nghiệp đối tác.

Thứ tư, kiến nghị Chính phủ ban hành Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số khu vực kinh tế tập thể giai đoạn 2026–2030, với nguồn ngân sách ổn định và chính sách huy động xã hội hóa đầu tư. Cùng với đó là các chương trình hỗ trợ chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, nhằm đưa nông nghiệp Việt Nam hướng đến mô hình bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và tiêu chuẩn toàn cầu.

Những định hướng này cho thấy Liên minh HTX Việt Nam đang đóng vai trò “đạo diễn” của một cuộc cách mạng số trong khu vực HTX, đúng với tinh thần của Nghị quyết 57 lấy khoa học công nghệ làm động lực, lấy đổi mới sáng tạo làm phương thức phát triển.

Từ nghị quyết đến hành động thực chất

Nghị quyết 57 không chỉ là văn kiện định hướng, mà còn là tuyên ngôn về tư duy phát triển mới: chuyển từ “làm nông” sang “làm kinh tế nông nghiệp”, từ “sản xuất nhỏ” sang “liên kết chuỗi giá trị”, từ “quản lý thủ công” sang “quản trị số hóa”.

Đối với khu vực HTX, Nghị quyết 57 có 3 ý nghĩa cốt lõi. Thứ nhất, khẳng định vị trí của HTX trong chiến lược phát triển quốc gia về đổi mới sáng tạo. HTX không còn chỉ là “điểm gom sản phẩm”, mà là tác nhân chủ động trong chuỗi giá trị toàn cầu, nhờ ứng dụng khoa học và công nghệ.

Thứ hai, tạo động lực tinh thần mạnh mẽ, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường của HTX trong thời đại mới, nơi công nghệ không chỉ là công cụ, mà là “ngôn ngữ” của sự phát triển.

Thứ ba, mở ra tầm nhìn hội nhập sâu rộng cho khu vực kinh tế tập thể, đưa hàng triệu nông dân, thành viên HTX, tiếp cận nền kinh tế số, góp phần giảm nghèo bền vững và phát triển nông thôn hiện đại.

Từ góc nhìn vĩ mô, Nghị quyết 57 là bước đệm để hiện thực hóa Chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia đến năm 2030, trong đó mục tiêu là kinh tế số chiếm 30% GDP, và mọi ngành kể cả nông nghiệp đều phải tham gia vào tiến trình số hóa. Đối với HTX, đây chính là cơ hội “vàng” để chuyển mình từ khu vực phụ trợ sang khu vực nòng cốt của nền kinh tế xanh, số, tuần hoàn.

Tinh thần của Nghị quyết 57 đang lan tỏa, song để biến tầm nhìn thành hiện thực, cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành, địa phương và bản thân HTX. Sự chậm trễ trong thay đổi nhận thức, hạ tầng yếu, thiếu vốn, thiếu nhân lực, đó là những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ.

Nếu coi chuyển đổi số là “đường băng”, thì Nghị quyết 57 chính là cú hích chiến lược giúp các HTX cất cánh, góp phần xây dựng nền kinh tế tự chủ, hiện đại, giàu bản sắc trong kỷ nguyên số hóa toàn cầu.